یادداشت / معاون تبلیغ و امور فرهنگی زریندشت
در فرهنگ اسلامی، زن فراتر از یک نیروی کار سخت و خستهکننده در خانه است؛ او «ریحانه» یعنی گل لطیف و خوشبوی خانواده است که با حضور خود آرامش و زیبایی را به محیط زندگی میبخشد. امام علی علیهالسلام این جایگاه والا را با جملهای ناب بیان کردهاند که زن را نه خدمتکار، بلکه مظهر مهر و لطافت معرفی میکند.
به گزارش خبرگزاری زنان ایران - فارس - در فرهنگ اسلامی، زن جایگاهی لطیف، ظریف و آراسته دارد؛ نه بهعنوان نیروی کار بیوقفه در خانه، بلکه بهمثابه گلی خوشبو که طراوت و آرامش را به فضای خانواده میبخشد. این نگاه والا در کلام امیرالمؤمنین علی علیهالسلام به فرزندشان امام حسن علیهالسلام به زیبایی تجلی یافته است:
«فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَة»
در این جمله، امام زن را «ریحانه» یعنی گل لطیف معرفی میکند و تأکید میفرماید که او «قهرمانه» نیست. واژهی «قهرمانه» در متون اسلامی به معنای خدمتکار، مسئول امور منزل و خرید و... بهکار رفته است. برای نمونه، امام سجاد علیهالسلام به پیشکار خود توصیه میفرماید که هنگام خرید لوازم حج، چانهزنی نکند. همچنین امام صادق علیهالسلام به پیشکار خود هشدار میدهد که از افراد ناپخته برای قرض گرفتن استفاده نکند. این کاربردها نشان میدهد که «قهرمانه» به معنای کارگزار و مسئول امور اجرایی خانه است، نه قهرمان به معنای رایج امروزی.
بنابراین، تعبیر امام علی علیهالسلام ناظر به آن است که زن نباید در خانواده بهعنوان نیروی کار بیوقفه دیده شود. او مسئول انجام همهی کارهای خانه نیست، بلکه نقش او در ایجاد آرامش، زیبایی و طراوت در محیط خانواده است. این سخن، پاسخی است به کسانی که زنان را درگیر کارهای سخت و طاقتفرسا کردهاند و روح لطیف آنان را نادیده میگیرند.
از منظر فقهی نیز هیچیک از امور منزل مانند پختوپز، نظافت، شستوشو و... وظیفهی شرعی زن نیست. با این حال، بسیاری از بانوان با عشق و احساس مسئولیت، داوطلبانه این امور را انجام میدهند؛ اما نباید این فداکاریها به وظیفهای تحمیلی تبدیل شود. زن، با لطافت و مهر خود، فضای خانه را به محیطی دلنشین و آرام بدل میسازد، نه با انجام بیوقفهی کارهای خانه.
اگر برخی مترجمان واژهی «قهرمانه» را به معنای سخت، خشن یا نیرومند ترجمه کردهاند، شاید خواستهاند بر لطافت زن تأکید کنند و بگویند که زن برای کارهای سخت و مردانه ساخته نشده است. اما معنای دقیق واژه، همان خدمتکار و مسئول امور اجرایی خانه است که در روایات نیز به همین معنا آمده است.
زن، در بسیاری از خانوادهها، نهتنها نقش همسر، مادر یا دختر را ایفا میکند، بلکه مسئولیتهای پنهان و سنگینی را نیز بر دوش دارد: مدیریت احساسات، حل تعارضها، حفظ آرامش روانی اعضا و ترمیم زخمهای عاطفی. این نقشها اگرچه دیده نمیشوند، اما بسیار حیاتیاند. زن، بیوقفه مراقب حال فرزندان است، دلگرمی همسر را فراهم میکند، نگرانی والدین را تسکین میدهد و در عین حال، احساسات خود را سرکوب میکند تا دیگران آرام باشند.
اما زمانیکه زن احساس کند باید همیشه در دسترس باشد، همیشه آرامش را حفظ کند، همیشه مراقب احساسات دیگران باشد، این «همیشه» مرزها را از بین میبرد. زن بهجای آنکه عضوی از خانواده باشد، به «تنظیمگر روانی» خانواده تبدیل میشود. در این حالت، نهتنها احساسات خود را سرکوب میکند، بلکه بار عاطفی دیگران را نیز به دوش میکشد؛ و این چرخهی بیپایان، زن را از درون تحلیل میبرد.
این نگاه نادرست، زن را از جایگاه انسانی و لطیف خود دور میکند و او را به ابزاری برای رفع نیازهای دیگران بدل میسازد. در حالیکه زن، ریحانهی خلقت است؛ نه قهرمان خانه. او سزاوار احترام، آرامش و همراهی است، نه بهرهکشی و فرسایش.
اسلام، با نگاهی ژرف و انسانی، زن را موجودی لطیف، بااحساس و تأثیرگذار در ساختار خانواده معرفی میکند. زن، با مهر و محبت خود، ستون عاطفی خانه است؛ نه کارگزار بیوقفهی امور منزل. این نگاه، نهتنها زن را از فشارهای بیجا رها میسازد، بلکه به مردان نیز یادآوری میکند که مسئولیت خانه مشترک است و نباید همهی بار زندگی را بر دوش زن گذاشت.
در پایان باید گفت: زن، گل لطیف خلقت است که با حضورش، خانه را به بهشت تبدیل میکند. او نه خدمتکار است، نه مسئول اجرایی خانه؛ بلکه ریحانهای است که با مهر و لطافتش، زندگی را معنا میبخشد. احترام به زن، نهتنها وظیفهای اخلاقی و دینی است، بلکه ضرورتی انسانی برای حفظ سلامت روانی خانوادههاست.
حجتالاسلام اسدی
بانوان اوج لطافت خلقت بشری،ریحانهٔ هستی
در فرهنگ اسلامی، زن جایگاهی لطیف، ظریف و آراسته دارد؛ نه بهعنوان نیروی کار بیوقفه در خانه، بلکه بهمثابه گلی خوشبو که طراوت و آرامش را به فضای خانواده میبخشد. این نگاه والا در کلام امیرالمؤمنین علی علیهالسلام به فرزندشان امام حسن علیهالسلام به زیبایی تجلی یافته است:
«فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَة»