خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - گریه‌ی مکرر کودک، برای بسیاری از والدین چالش‌برانگیز است، اما پشت این رفتارها دلایل روان‌شناختی و تربیتی نهفته است. راضیه بهمنی، مشاور حوزه کودک و خانواده، در گفت‌وگو با ما، شیوه‌های علمی شناخت و مدیریت رفتارهای گریه‌محور کودکان را از شناخت اولیه تا راهکارهای عملی و اصلاح الگوهای نادرست والدینی تشریح می‌کنند.
از آن دست موضوعاتی‌ست که والدین زیادی درگیر آن هستند اما کمتر به شکل علمی و تربیتی به آن پرداخته می‌شود. این موضوع هم ریشه‌های روان‌شناختی و رفتاری دارد، هم نیازمند مدیریت عاطفی و ارتباطی از سوی والدین است.
در ادامه پاسخ سرکار خانم راضیه بهمنی، مشاور وکارشناس حوزه کودک وخانواده به سوالات پیرامون موضوع فوق را می خوانیم؛ این سوالات ازشناخت ورفتار شروع شده،به دلایل وتحلیل می پردازند،سپس راهکارها،اشتباهات والدین وشیوه های تنظیم هیجانی رابررسی می کنند.
بخش اول: تبیین موضوع و شناخت رفتار
۱. منظور از «کودک گریه‌محور» چیست؟ این اصطلاح به چه نوع رفتارهایی در کودک اشاره دارد؟
کودک گریه‌محور به کودکی گفته می‌شود که برای رسیدن به خواسته‌ها، جلب توجه یا واکنش‌گیری از دیگران، به‌طور مکرر و شدید از گریه به عنوان ابزار استفاده می‌کند.
۲. آیا گریه زیاد کودک همیشه نشانه‌ی لوس بودن یا جلب توجه است؟ چه دلایل پنهانی ممکن است پشت این رفتار باشد؟
نه، گریه زیاد همیشه نشانه‌ی لوس بودن یا جلب توجه نیست. ممکن است پشت آن احساسات واقعی مثل اضطراب، ترس، خستگی، یا ناتوانی در بیان کلامی وجود داشته باشد.
۳. در چه سنینی گریه‌های شدید یا مکرر طبیعی تلقی می‌شوند و از چه سنی باید حساس‌تر شد؟
گریه در نوزادی و اوایل خردسالی (تا حدود ۲-۳ سالگی) کاملاً طبیعی و یکی از ابزارهای ارتباطی کودک است؛ اما بعد از ۴ سالگی، در صورت تکرار و شدت زیاد، نیازمند بررسی دقیق‌تر است.
بخش دوم: علل روان‌شناختی و محیطی
۴. چه عوامل روانی، تربیتی یا محیطی باعث می‌شوند کودک از گریه به‌عنوان ابزار ارتباطی یا واکنشی استفاده کند؟
عواملی مثل اضطراب جدایی، ناکامی، توجه‌طلبی، نبود مهارت‌های ارتباطی، سبک تربیتی بیش از حد سهل‌گیر یا مستبد و همچنین محیط پرتنش می‌توانند گریه‌محوری را تقویت کنند.
۵. نقش سبک فرزندپروری والدین در شکل‌گیری یا تقویت گریه‌محوری کودک چیست؟
سبک‌های فرزندپروری بسیار مؤثرند؛ والدینی که سریع به گریه واکنش نشان می‌دهند یا بیش از حد سخت‌گیرند، می‌توانند به‌طور ناخواسته این رفتار را تثبیت یا تشدید کنند.
۶. آیا کودکانی که اعتمادبه‌نفس پایین‌تری دارند، بیشتر به گریه متوسل می‌شوند؟
بله، کودکانی که اعتمادبه‌نفس پایین‌تری دارند، ممکن است بیشتر به گریه متوسل شوند چون راه دیگری برای ابراز احساسات یا مطالبه خواسته‌های خود نمی‌شناسند.
۷. چگونه می‌توان گریه‌ی واقعی (نیاز، ناراحتی) را از گریه‌ی نمایشی یا رفتاری تشخیص داد؟

گریه‌ی واقعی اغلب با نشانه‌های فیزیکی و احساسی مثل لرزش صدا، ناراحتی قابل‌مشاهده و موقعیت‌های مشخص همراه است؛ اما گریه‌ی نمایشی اغلب ناگهانی، بدون منطق مشخص و همراه با نگاه کردن برای جلب واکنش دیگران است.
بخش سوم: واکنش صحیح والدین
۸. واکنش صحیح والدین در مواجهه با کودک گریه‌محور چیست؟ باید بی‌تفاوت باشند؟ همدلی کنند؟ انکار کنند؟
والدین باید ابتدا با همدلی و آرامش به کودک پاسخ دهند، اما به‌مرور آموزش دهند که گریه راه حل نیست؛ نه بی‌تفاوتی کامل و نه واکنش شدید، بلکه برخورد آگاهانه و متعادل ضروری است.
۹. آیا بی‌توجهی کامل به گریه کودک می‌تواند آسیب‌زا باشد؟ چگونه باید بین بی‌توجهی و تشویق گریه تعادل برقرار کرد؟
بله، بی‌توجهی مطلق ممکن است احساس طرد یا ناامنی ایجاد کند. والدین باید علت گریه را درک کنند، اما رفتار گریه‌محور را تقویت نکنند؛ یعنی هم‌دلی بدون تسلیم.
۱۰. در شرایط عمومی مانند بازار، مهمانی یا مدرسه که کودک ناگهان شروع به گریه می‌کند، والدین چه باید بکنند؟
در موقعیت‌های عمومی باید آرامش خود را حفظ کنند، کودک را از فضای پرتنش دور کرده و بدون خجالت، با ثبات و محبت رفتار کنند؛ بعداً در محیط آرام‌تر موضوع را بررسی کنند.
۱۱. نقش پدر در کنترل و مدیریت رفتار گریه‌محور کودک چیست؟ آیا حضور قاطع و در عین حال آرام پدر اثرگذار است؟
حضور قاطع، آرام و حمایت‌گر پدر نقش بسیار مهمی دارد. او می‌تواند با مدیریت موقعیت، الگوسازی و ایجاد حس امنیت، به کودک کمک کند که بدون گریه ارتباط برقرار کند.
بخش چهارم: راهکارهای عملی و مهارتی

۱۲. چه تمرین‌هایی برای افزایش تاب‌آوری هیجانی در کودک وجود دارد که به او کمک کند بدون گریه، احساسش را بیان کند؟
تمرین‌هایی مانند نام‌گذاری احساسات، نفس عمیق، شمارش تا ۱۰، استفاده از دفتر احساسات، و آموزش حل مسئله می‌تواند تاب‌آوری هیجانی کودک را بالا ببرد.
۱۳. چه تکنیک‌هایی برای آموزش مهارت گفتاری و بیان احساسات به کودک توصیه می‌کنید تا وابسته به گریه نباشد؟
تکنیک‌هایی مثل بازی‌های احساسی، استفاده از کارت‌های احساس، تشویق به بیان ساده احساسات و تمرین گفت‌وگو در قالب بازی، در آموزش مهارت‌های گفتاری مؤثرند.
۱۴. در بازی‌ها و تعاملات روزمره، چگونه می‌توان کودک را از الگوی گریه‌محوری به ارتباط سالم سوق داد؟
در بازی‌ها می‌توان از کودک خواست به‌جای گریه، احساسات خود را با کلمات، نقاشی یا نمایش ابراز کند. تشویق برای استفاده از واژه‌ها به جای اشک کلید تغییر الگو است.
۱۵. نقش قصه، نمایش یا بازی‌های نقش‌پذیر در تقویت بیان هیجانی بدون گریه چیست؟
قصه، نمایش و بازی‌های نقش‌پذیر ابزارهای قدرتمندی برای آموزش بیان احساس بدون گریه هستند؛ کودک می‌آموزد احساسات شخصیت‌ها را درک کند و از آن‌ها الگو بگیرد.
بخش پنجم: اشتباهات رایج والدین و اصلاح رفتار
۱۶. برخی والدین با دادن باج یا تسلیم شدن در برابر گریه کودک، ناخودآگاه این رفتار را تقویت می‌کنند. چگونه می‌توان این چرخه را شکست؟
این چرخه با تعیین حدود مشخص، واکنش یکسان و قابل پیش‌بینی والدین و آموزش روش‌های جایگزین برای بیان خواسته، قابل اصلاح است.
۱۷. آیا تنبیه کودک برای گریه کردن رفتار درستی است؟ چه خطراتی دارد؟
نه، تنبیه برای گریه می‌تواند احساس شرم، اضطراب و سرکوب هیجانی ایجاد کند و باعث پیچیده‌تر شدن مسئله شود.
۱۸. اگر والدین قبلاً کودک را به گریه عادت داده‌اند، چطور می‌توانند این الگو را به‌تدریج تغییر دهند؟
والدین باید به‌تدریج واکنش‌های خود را تغییر دهند، از همدلی شروع کنند ولی تسلیم نشوند، و با آموزش جایگزین‌ها به کودک کمک کنند الگوی جدیدی بسازد.
۱۹. در مواردی که کودک به‌طور مداوم گریه می‌کند، آیا نیاز به مشاوره تخصصی یا ارزیابی روان‌شناختی وجود دارد؟
بله، در صورت تداوم و شدت زیاد گریه‌ها یا تأثیر آن بر زندگی کودک و خانواده، مشاوره با متخصص کودک یا روان‌شناس ضروری است.
۲۰. اگر قرار باشد در یک جمله به والدینی که با کودک گریه‌محور مواجه هستند پیام بدهید، آن جمله چیست؟
«کودک شما برای بیان احساسش به گریه پناه آورده، نه برای آزار شما؛ به او یاد بدهید که راه‌های بهتری هم هست، با صبر، عشق و آگاهی است .»
انتهای پیام/*