خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - از فارس - عصبانیت مادران، هرچند گاه ناگزیر و لحظه‌ای باشد، اما تأثیری ماندگار بر روان کودک بر جای می‌گذارد. از اضطراب تا کاهش عزت‌نفس، از گوشه‌گیری تا ترس‌های مزمن، واکنش کودک به عصبانیت‌های مکرر مادر می‌تواند آینده عاطفی و اجتماعی او را شکل دهد. در گفت‌وگوی اختصاصی با سرکار خانم علیمحمدی، روان‌شناس حوزه کودک و خانواده، به بررسی عمیق تأثیرات عصبانیت مادر و راهکارهای ترمیم این آسیب‌ها پرداختیم.
چرا هیجانات مادر، به‌ویژه عصبانیت، نقش تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری روان کودک دارد؟
هیجانات مادر مانند عصبانیت، به‌دلیل پیوند عاطفی عمیق مادر و کودک، به‌سرعت از سوی کودک درونی می‌شود. کودکان، به‌ویژه در سنین پایین، منبع اصلی امنیت روانی‌شان را مادر می‌دانند و هر نوسان هیجانی او، همچون زلزله‌ای در دنیای امن کودک اثر می‌گذارد.
آیا شدت و نوع بروز عصبانیت اهمیت دارد؟
خانم علیمحمدی تأکید می‌کند که «شدت و شیوه‌ی بروز عصبانیت تفاوت زیادی در اثرگذاری دارد. داد زدن، شکستن اشیاء یا تنبیه بدنی، هر کدام با درجات متفاوتی بر روان کودک تأثیر می‌گذارد. شدت بالاتر و روش‌های نادرست‌تر، پیامدهای منفی بیشتری به دنبال دارند.»
عصبانیت‌های مکرر چه آسیب‌هایی در پی دارد؟
از نگاه این روان‌شناس، تکرار عصبانیت‌های مادر منجر به اضطراب، ضعف عزت‌نفس، اختلالات رفتاری، ترس‌های مزمن، و حتی تضعیف سیستم ایمنی بدن کودک می‌شود. او هشدار می‌دهد که «این کودکان در انجام هر کار ساده‌ای، حتی در بزرگسالی، با استرس مواجه‌اند.»
واکنش کودکان در سنین مختلف چگونه است؟
کودکان در شش ماه اول، هیجانات پایه مانند ترس و غم را تشخیص می‌دهند. با افزایش سن، درک آن‌ها از احساسات والدین هم پیچیده‌تر و عمیق‌تر می‌شود. به گفته علیمحمدی، «رابطه مستقیمی بین سن کودک و قدرت درک هیجانات مادر وجود دارد؛ یعنی هر چه کودک بزرگ‌تر باشد، بیشتر و دقیق‌تر عصبانیت را حس می‌کند.»
مرز عصبانیت طبیعی و آسیب‌رسان چیست؟
عصبانیت طبیعی هیجانی آگاهانه است که فرد علت آن را می‌داند و می‌تواند کنترلش کند. اما عصبانیت آسیب‌زا، هیجانی ناخودآگاه و افراطی است که اغلب با روش‌های منفی بروز می‌کند. «فردی که خشم آگاهانه دارد، به‌دنبال آسیب زدن نیست. اما در عصبانیت آسیب‌رسان، کنترل از دست می‌رود و کودک قربانی آن می‌شود.»

واکنش فوری مادر در لحظه‌ی عصبانیت چه باید باشد؟
در لحظات خشم، مادر باید به پیامدهای رفتارش فکر کند. علیمحمدی توصیه می‌کند: «از تصمیم‌گیری فوری پرهیز کنید، از موقعیت فاصله بگیرید، و با خود بگویید این عصبانیت ممکن است منجر به تنبیه، مقایسه یا شکستن عزت‌نفس کودک شود.»
بعد از عصبانیت، چگونه می‌توان رابطه را ترمیم کرد؟
«عذرخواهی مادرانه» یکی از کلیدی‌ترین توصیه‌هاست. مادر باید به کودک بگوید که اشتباه کرده است. این کار نه‌تنها کودک را آرام می‌کند بلکه به او می‌آموزد که اشتباه قابل جبران است. پذیرش دوباره‌ی کودک، آغوش، محبت و گفت‌وگو از دیگر راهکارهای ترمیمی است.
چگونه می‌توان از عصبانیت پیشگیری کرد؟
این روان‌شناس بر شناخت محرک‌های عصبانیت تأکید دارد: «مادر باید بداند چه چیزی باعث خشم او می‌شود: خستگی، گرسنگی، تنهایی، فشار تحصیلی یا کم‌خوابی؟ وقتی این عوامل شناسایی شوند، راه پیشگیری هم روشن‌تر خواهد بود.»
برای مادرانی که احساس گناه دارند، چه پیامی دارید؟
علیمحمدی می‌گوید: «احساس گناه بعد از عصبانیت، طبیعی است اما نباید به سرزنش دائمی تبدیل شود. مهارت‌های حل مسئله، گفت‌وگو با همسر یا مشاور، پذیرش اشتباه، و جبران رفتاری، می‌تواند به مادر کمک کند تا آرام‌تر شود و رابطه‌اش با کودک را بازسازی کند.»
عصبانیت مادر، اگرچه گاهی اجتناب‌ناپذیر است، اما با آگاهی، مدیریت هیجان، پذیرش مسئولیت، و عشق دوباره می‌توان اثرات آن را کاهش داد. برای سلامت روان کودکان‌مان، باید خشم را بشناسیم، آن را مهار کنیم و در دل رابطه، ترمیم را جدی بگیریم.
انتهای پیام/*