|
یادداشت | دکتر منیره ملائی فعال فرهنگی |
|
از میثاق مدینه تا امت واحده؛ نگاهی تمدنی به نقش پیامبر اسلام در انسجام مسلمانان |
|
|
|
وحدت اسلامی، نه‌فقط یک توصیه اخلاقی بلکه ضرورتی تمدنی و تاریخی است که ریشه در رسالت پیامبر خاتم (ص) دارد. یادداشتی که پیش رو دارید، با نگاهی تحلیلی و عالمانه، نقش بنیادین رسول اکرم (ص) در شکل‌گیری و تثبیت همبستگی امت اسلامی را بررسی کرده و نشان می‌دهد چگونه سیره نبوی، الهام‌بخش امروزِ جوامع مسلمان در مقابله با تفرقه و افراط‌گرایی است. |
|
|
گلستان - حضرت محمد مصطفی(ص) به عنوان خاتم پیامبران و پیام‌آور رحمت، نقش بنیادینی در شکل‌گیری، تثبیت و تداوم وحدت امت اسلامی دارد. مفهوم خورشید محمدی نمادی است از نور هدایت و کهکشان وحدت اسلامی بازتابی است از پیوند دل‌ها در جوامع مسلمان که پرتو این نور قبل از آفرینش جهان مادی وجود داشته‌است. وجود پرنور حضرت محمد (ص) و منش او به عنوان اسوه حسنه برای انسجام، وحدت فردی و اجتماعی نمونه اعلی معنا بخشی به زندگی انسانی است. چراکه ذو ابعادی و حضور فعال او در اجتماع و تاثیر بر قلوب انسانها در تمدن‌سازی انسان نقش دارد.
در تاکید کلام بسنده می‌شود به کلام الهی که خداوند می‌فرماید: حضرت محمد (ص) رحمه للعالمین است.زیرا او نه فقط برای مسلمانان بلکه برای تمام جهانیان است.
رسول اکرم صلی الله انسان کامل است و مظهر اسما و صفات الهی است. در نظر ابن عربی، حضرت محمد(ص) آینه ایست که در آن می‌توان خدا را دید. چراکه وارث همه انبیا و رسالتش خاتم همه رسالتهاست.
قرآن کریم وحدت را اصل بنیادین امت اسلامی می‌داند. «واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا» (آل‌عمران، 103).
از دیدگاه مفسران، «حبل‌الله» همان قرآن و پیامبر اکرم(ص) است (طبری، تفسیر جامع‌البیان؛ طبرسی، مجمع‌البیان). این آیات نشان می‌دهد که وحدت نه تنها یک توصیه اخلاقی، بلکه یک ضرورت اعتقادی و تمدنی است.
پیامبر اسلام(ص) در دوران مدینه میثاق مدینه را تنظیم کردند؛ نخستین سند سیاسی اجتماعی در جهان اسلام که میان مسلمانان، یهودیان و دیگر اقوام برای همزیستی مسالمت‌آمیز تنظیم شد. این تجربه نشان داد که وحدت در عین تنوع، امکان‌پذیر است. ضمن آن که آن حضرت با پیمان برادری بین مهاجر و انصار، تفرقه‌های قبیله‌ای را به همبستگی دینی مبدل کرد. خداوند می‌فرماید: لقد جائکم رسول من انفسکم ...رئوف رحیم. این نشانگر آن است که برتری قومی و نژادی محکوم است. دیگر نمی‌توان کلام یهود که خود را قوم برگزیده الهی می‌داند را تایید کرد بلکه خط بطلان بر آن باید کشید. بلکه در سوره حجرات ملاک برتری شما را به تقوا و پرهیزکاری دانسته است.
حدیث مشهور ؛المؤمن للمؤمن کالبنيان يشد بعضه بعضاً (صحیح بخاری، کتاب الصلوة) به خوبی پایه‌های انسجام اجتماعی را تبیین می‌کند.
همچنین، پیامبر اکرم(ص) در خطبه حجة‌الوداع تأکید کردند که هیچ برتری میان عرب و عجم جز به تقوا وجود ندارد؛ سخنی که اساس برابری و وحدت جهانی اسلام شد.
وحدت اسلامی کارکردهای چند بعدی دارد. به تعبیر امام خمینی، اگر مسلمانان یک صدا شوند، هیچ قدرتی بر آنان غلبه نمی‌کند. مسلمانان در ابعاد مختلف تحت فشار و ظلم زورگویان عالم هستند. همچون: افراط گرایی مذهبی و سوء‌برداشت از دین فشارهای سیاسی و اقتصادی قدرت‌های جهانی شکاف‌های قومی و مذهبی که به‌دست دشمنان دامن زده می‌شود .
لذا وحدت اسلامی ضرورتی تاریخی، اجتماعی و تمدنی است و بدون آن، جهان اسلام در برابر فشارهای بیرونی و بحران‌های درونی آسیب‌پذیر خواهد بود. بنابراین، تمسک به قرآن و سنت نبوی، پاسداشت مشترکات و پرهیز از تفرقه، تنها راهی است که در هر عصری، امت اسلامی را به جایگاه واقعی‌اش بازخواهد گرداند.
انسان کاملی که ثمر نور وجود او و سیره عملی او را در احادیث و روایات و در کتب مقدس و کتب علما بسیار دیده اید، آیا شکوه عظمت او انگیزه ای در جهت ترغیب نزدیکی اخوت و همدلی در بین مسلمان نیست؟ آیا صبوری او در برابر رنجها و ظلم کفار قابل تحسین نیست؟ آیا نازل شدن قرآن بر قلب نازنین او شکوه ظرفیت بیکران او نیست؟ غایت وحدت اسلامی محبت به رسول الله است. آیا محبت پیامبر اعظم در دل به وحدت و یکپارچگی رسانبده شده است. چراکه اگر وجود الهی شود جامعه الهی می‌شود. در این زمانه مثال زدنیست با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری اتحاد مقدس در جنگ دوازده روزه، وحدت و همدلی در مردم به اوج خود رسید. عزم و اراده پولادین و ایمان مردم ستودنی بود.
إن هذه أمتکم أمة واحدة و أنا ربکم فاعبدون (انبیاء، 92)؛ تأکید بر امت واحده و پویایی در جهت تحقق این امر وظیفه تک تک مسلمین است.
انتهای پیام/* |