|
|
|
«زن ، تشنه احترام یا گرسنه محبت ؟!» نگاهی نو به نیازهای بنیادین زن در پرتو آموزه‌های اسلامی |
|
|
|
در جهانی که زن به‌عنوان محور خانواده و جامعه شناخته می‌شود، درک صحیح از نیازهای عاطفی و کرامتی او اهمیت ویژه‌ای دارد. این مقاله با بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی و روانشناسی، به بررسی دو نیاز اساسی زن—محبت و احترام—می‌پردازد و تأکید می‌کند که تأمین همزمان این دو، کلید آرامش و عزت نفس اوست. |
|
|
دکتر قاسم زاده از اساتید هئیت اندیشه ورز طی یادداشتی به نیازدهای بنیادین زن در پرتو آموزه های اسلامی پرداخت و نوشت : انسان موجودی فطرتاً رابطه‌طلب و کرامت‌خواه آفریده شده است. زن هم به عنوان یک انسان کامل، همزمان هم نیاز به محبت (عشق، توجه، عاطفه، نوازش کلامی و عملی) و هم نیاز به احترام (حرمت، ارزشمندی، دیده شدن، شنیده شدن، مورد اعتماد واقع شدن) دارد. این دو نیاز، مثل دو بال برای پرواز یک رابطه سالم هستند. اما چرا گاهی به نظر می‌رسد یکی برجسته‌تر است؟
فطرت عاطفی: زن غالباً (نه همیشه) موجودی با حساسیت عاطفی بالاتر است. این ویژگی ذاتی و الهی است. محبت – اعم از کلمات محبت‌آمیز، نگاه‌های گرم، نوازش، گوش دادن همدلانه، حمایت عاطفی و توجه عملی – مثل آب حیات برای روح اوست.
اساس امنیت: محبت واقعی، احساس امنیت و تعلق را در زن تقویت می‌کند. وقتی زن بداند دوست داشته می‌شود، در کنار همسرش احساس آرامش می‌کند. قرآن کریم در توصیف رابطه زن و شوهر می‌فرماید: "وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً" (سوره روم، آیه ۲۱) - و از نشانه‌های او این است که از جنس خودتان همسرانی برای شما آفرید تا در کنارشان آرامش یابید و میان شما دوستی و رحمت قرار داد. این "مودت و رحمت" سرشار از محبت است.
پادزهر تنهایی: محبت صادقانه، احساس تنهایی و طردشدگی را که ریشه بسیاری از نارضایتی‌هاست، از بین می‌برد. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "قُولُوا لِالنَّاسِ أَحْسَنَ مَا تُحِبُّونَ أَنْ یُقَالَ لَکُمْ" (بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۷۸) - به مردم آنچه را دوست دارید به شما بگویند، بگویید. این شامل کلمات محبت‌آمیز به همسر می‌شود.
کرامت ذاتی: قرآن کریم به صراحت می‌فرماید: "وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ" (سوره اسراء، آیه ۷۰) - و به راستی ما فرزندان آدم را کرامت بخشیدیم. این کرامت شامل زن و مرد می‌شود. احترام، توجه عملی به این کرامت الهی است. یعنی زن نه به عنوان یک شیء، نه یک موجود درجه دو، که به عنوان انسانی کامل، دارای عقل، اراده و احساس دیده شود.
نیاز به دیده و شنیده شدن: احترام یعنی نظرات، احساسات، خواسته‌ها، آرزوها و حتی مخالفت‌های منطقی زن، دیده و شنیده شود. یعنی در تصمیم‌گیری‌های مهم خانواده (نه فقط امور خانه) حق مشارکت و اعمال نفوذ داشته باشد. امام علی (ع) در وصیت به امام حسن (ع) می‌فرمایند: "وَلاَ تَمْلِکِ الْمَرْأَهَ مِنْ أَمْرِهَا مَا جَاوَزَ نَفْسَهَا فَإِنَّ الْمَرْأَهَ رَیْحَانَهٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَهٍ" (نهج البلاغه، نامه ۳۱) - و زن را در آنچه مربوط به خود اوست (امور شخصی‌اش)، به زور وادار مکن، چرا که زن گل بهاری است و قهرمان (مدیر اجرایی سختگیر) نیست. این توصیه عمیقاً حاوی مفهوم احترام به استقلال و حریم شخصی زن است.
اساس عزت نفس: احترام، سنگ بنای عزت نفس زن است. وقتی زن مورد تحقیر، تمسخر، بی‌اعتنایی یا کنترل شدید قرار می‌گیرد، احساس بی‌ارزشی می‌کند. این دقیقاً نقطه مقابل کرامت الهی است. روانشناسی اسلامی تأکید دارد که عزت نفس سالم (نه تکبر) برای سلامت روان و رشد معنوی زن حیاتی است.
چرا گاهی تشنگی احترام، گرسنگی محبت را می‌پوشاند؟
1. محبت بی‌احترام، شیرین اما بی‌ثبات: ممکن است زنی محبت دریافت کند (هدیه، کلمات عاشقانه)، اما همزمان تحقیر شود، نظرش بی‌ارزش شمرده شود، در تصمیمات مهم نادیده گرفته شود، یا به حریم شخصی‌اش تجاوز شود. در این حالت، محبت، تلخ و بی‌اعتبار می‌شود. زن در چنین شرایطی فریاد می‌زند: "محبتت را می‌خواهم، اما با حرمت!" اینجا تشنگی احترام، گرسنگی محبت را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
2. احترام، پیش‌نیاز اعتماد برای دریافت محبت:
وقتی پایه‌های احترام (ارزشمندی، شنیده شدن، اعتماد) سست باشد، زن نمی‌تواند محبت اطرافیان را باور کند یا آن را عمیقاً درک کند. احساس می‌کند این محبت ممکن است ریاکارانه، موقتی یا مشروط باشد. احترام، فضای امنی ایجاد می‌کند که محبت در آن ریشه بدواند و شکوفا شود.
3. کلیشه‌ها و آسیب‌ها: گاهی در برخی فرهنگ‌ها یا روابط ناسالم، محبت به شکل افراطی یا همراه با وابستگی‌سازی ارائه می‌شود، اما احترام اساسی (مثل حق انتخاب، حق تصمیم‌گیری) نادیده گرفته می‌شود. در این حالت، زن احساس می‌کند تحت مالکیت است، نه در کنار یک شریک محترم. اینجاست که نیاز به احترام، فریادزننده می‌شود.
نیاز به محبت: نیاز فطری برای امنیت عاطفی، تعلق‌خاطر و آرامش. محبت، قلب رابطه را زنده نگه می‌دارد.
نیاز به احترام: نیاز فطری برای ارزشمندی، کرامت، دیده شدن و مشارکت. احترام، ستون‌های استوار رابطه را می‌سازد.
زن، هم گرسنه محبت است و هم تشنه احترام. محبت بدون احترام، سطحی و بی‌اعتبار است. احترام بدون محبت، سرد و بی‌روح می‌شود. روانشناسی اسلامی با تأکید بر کرامت ذاتی انسان (زن و مرد) و اهمیت مودت و رحمت در روابط، به ما می‌آموزد که سلامت روان و سعادت زن در خانواده و جامعه، در گرو تأمین همزمان و متعادل این دو گنج گرانبهاست.
راهکار نهایی: بهترین هدیه به زن، محبتی است آمیخته با احترام، و احترامی است آغشته به محبت. وقتی همسرش در کنار نوازش کلامی، به حرف‌هایش گوش می‌دهد و برای نظرش ارزش قائل می‌شود، وقتی پدرش در کنار حمایت عاطفی، به انتخاب‌هایش احترام می‌گذارد، وقتی جامعه در کنار قدردانی، فرصت‌های رشد و مشارکت را برایش فراهم می‌کند، آنگاه است که زن می‌تواند با عزت نفس و آرامش درون، هم به فردیت خود برسد و هم نقش‌های زیبایش را در خانواده و جامعه به بهترین شکل ایفا کند.
پس پاسخ نهایی این است: زن، هم تشنه احترام است و هم گرسنه محبت، و رسیدن به ساحل سعادت، در گرو سیراب کردن هر دو این نیازهای اصیل انسانی است. انشاالله.
انتهای پیام/* |