کد خبر: 227264 تاريخ انتشار: 1404/03/02 - 10:04
یادداشت
رسانه، جمعیت و آینده ایران
یکی از مؤلفه‌های بنیادین قدرت در هر جامعه و ملتی، جمعیت است. یقیناً کشوری که دارای نیروی انسانی جوان، سالم، باانگیزه و پرانرژی باشد
استان سمنان؛ یکی از مؤلفه‌های بنیادین قدرت در هر جامعه و ملتی، جمعیت است. یقیناً کشوری که دارای نیروی انسانی جوان، سالم، باانگیزه و پرانرژی باشد، توانمندی بیشتری در راستای نیل به پیشرفت، استقلال، نوآوری و مقابله با تهدیدات داراست و از سویی در مقابل، کشورهایی که دچار پیری جمعیت شوند، نه‌تنها در حوزه اقتصادی با چالش‌های جدی مواجه خواهند بود؛ بلکه در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و امنیتی نیز آسیب‌پذیرتر از سایر کشورها خواهند شد.
بدون شک در این زمانه، ایران در آستانه ورود به مرحله‌ای حساس از نظر جمعیتی قرار گرفته است. نرخ رشد جمعیت نسبت به قبل کاهش یافته و از سویی دیگر نرخ باروری به زیر سطح جانشینی رسیده و در نتیجه این مسائل کارشناسان از ورود کشور به مرحله پیری جمعیت طی دو دهه آینده خبر می‌دهند. اگر این روند، به شیوه‌ای کارآمد متوقف نشود، آینده‌ای نگران‌کننده را رقم خواهد زد؛ آینده‌ای که در آن تعداد بازنشستگان از شاغلان بیشتر شده، هزینه‌های درمان و مراقبت از سالمندان سنگین‌تر و چرخ توسعه کشور کند یا متوقف خواهد گشت.
در این وضعیت، نقش رسانه‌ها به‌عنوان مهم‌ترین ابزار شکل‌دهی به افکار عمومی، بیش از هر زمان دیگری حیاتی و سرنوشت‌ساز خواهد بود. رسانه‌ها نه‌تنها اخبار و اطلاعات را منتقل کرده، بلکه سبک زندگی، تعهد به ارزش‌ها و نگرش‌های مردم را ساخته و جهت می‌دهند. بی‌شک آنچه مردم از زندگی خانوادگی، فرزندآوری، نقش والدین، و آینده‌نگری در رسانه‌ها می‌بینند، بر تصمیمات فردی آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
امروزه شاهد بازنمایی فرزندآوری همراه با با زحمت، هزینه و محدودیت در رسانه‌های پرمخاطب و فیلم‌ها هستیم. مادران خسته، پدران گرفتار، خانواده‌های پرجمعیت درگیر فقر و تنش و زوج‌هایی که با یک یا دو فرزند زندگی آرام‌تری دارند؛ از تصویرهای رایج در رسانه‌ها هستند. این بازنمایی، ناخودآگاه پیام فرزند کمتر، زندگی بهتر به ذهن مخاطب عام و بعضاً خاص متبادر می‌سازد؛ همان شعاری که دهه‌ها قبل در ایران تبلیغ شد و امروز باید اصلاح گردد.
رسانه‌های مسئول باید بدانند که اصلاح نگرش جامعه در زمینه فرزندآوری، نیازمند یک بازنگری جدی در پردازش، ساخت و انتشار روایت‌های رسانه‌ای است. پرداختن به موضوع جمعیت نه‌تنها نباید فقط به مناسبت روز ملی جمعیت یا در قالب هشدارهای خشک و رسمی محدود شود؛ بلکه رسانه‌ها باید با استفاده از قالب‌های متنوع و جذاب مثل مستندهای خانوادگی، گفت‌وگو با والدین موفق، روایت تجربه‌های مثبت از خانواده‌های پرجمعیت، تبیین علمی اثرات جمعیت جوان بر پیشرفت کشور، و همچنین معرفی الگوهای سبک زندگی اسلامی-ایرانی، این مسئله را به دغدغه‌ای عمومی تبدیل سازند
مخاطب دنیای امروز نیازمند امید، انگیزه، و تصویرهای مثبت است. رسانه‌های انقلابی و دغدغه‌مند باید پیش‌رو و پیشگام در ساختن این تصاویر باشند. آن‌هاباید نشان دهند که داشتن چند فرزند می‌تواند همراه با نشاط، پیشرفت، رضایت در زندگی مشترک، و حتی موفقیت اقتصادی باشد. باید کلیشه‌هایی مثل «فرزند مانع رشد زن است»، یا «در این شرایط اقتصادی نمی‌توان بچه‌دار شد» را با واقعیت‌هایی روشن و دقیق رسانه‌ای به چالش بکشند.
و اما به عنوان سخن آخر، مسئله جمعیت یک مسئله حاکمیتی و تمدنی است، اما حل آن در دل خانواده‌ها و ذهن مردم رقم می‌خورد و در این رهگذر رسانه‌ها پلی هستند میان نگاه کلان نظام و باور عمومی جامعه. اگر این پل فعال و خلاق عمل کند، می‌توان امیدوار بود که موجی تازه از امید به نسل‌آوری، آینده‌سازی و خانواده‌محوری در جامعه شکل بگیرد.
امروز زمان آن است که رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه‌های ملی و جریان‌های مؤمن به انقلاب اسلامی، مأموریت خود را در این میدان مهم و سرنوشت‌ساز به‌درستی درک کرده و برای نجات آینده کشور، قدمی مؤثر عملی بردارند.
زینب زارعی- استان سمنان