|
یادداشت |
|
باورهای غلط و خرافی ، مهم ترین دلایل عدم رضایت اهدا عضو بیمار مرگ مغزی |
|
|
|
توسعه فرهنگ اهدای عضو مستلزم ترکیب سه گانه آموزش، اعتمادسازی و تسهیل فرآیندها است و افزایش نرخ اهدا نیازمند تبدیل این عمل از «فردی» به «هویت اجتماعی» است. |
|
|
از قزوین؛ فائزه بکشلو کارشناس فرهنگی تربیتی در طی یادداشتی درباره اهدای عضو در ایران نوشت: با وجود پیشرفت‌های علمی و حمایت‌های شرعی، هنوز با موانع فرهنگی-اجتماعی روبروست. لذا به چند نمونه تز چالش ها و راهکارهای عملی اشاره میکنیم.
بخش ۱: ریشه‌یابی باورهای محدودکننده
الف) باورهای دینی و خرافی
- شبهات شرعی:
- برخی افراد به دلیل تفسیر نادرست از «حرمت نبش قبر» یا «تکلیف بدن پس از مرگ» مخالفند، درحالی که مراجع تقلیدی مانند آیت‌الله خامنه‌ای و سیستانی اهدای عضو را واجب کفایی دانسته‌اند.
- باور غلط به «زنده بودن بیماران مرگ مغزی» به دلیل عدم درک مفهوم علمی مرگ مغزی.
ب) ترس‌های روان‌شناختی
- سندروم گورستان زنده‌ها:
- ترس ناخودآگاه از قطع اعضا پیش از مرگ واقعی (ناشی از داستان‌های عامیانه).
- انگ اجتماعی:
- در برخی جوامع محلی، اهدای عضو به عنوان «بی‌احترامی به متوفی» قلمداد می‌شود.
بخش ۲: موانع ساختاری و اجتماعی
کمبود گفت‌وگوی خانوادگی: ۸۰% متوفیان مرگ مغزی به دلیل مخالفت خانواده اهدا نمی‌شوند
(منبع: انجمن اهدای عضو، ۱۴۰۲)
۴۰% ایرانیان کارت اهدا دارند ولی خانواده‌ها اجازه اجرا نمی‌دهند
ضعف سیستم اطلاع‌رسانی، نبود آموزش مستمر در مدارس/رسانه ملی
تنها ۱۵% مردم از فرآیند قانونی اهدای عضو مطلعند
عدم شفافیت در توزیع اعضا
شایعات درباره اولویت‌دهی به اقشار خاص ۳۰% افراد به سیستم توزیع اعتماد ندارند
بخش ۳: راهکارهای اثربخش (با نمونه‌های موفق)
الف) راهکارهای فرهنگی
- استفاده از ظرفیت‌های مذهبی:
- تدوین منشور فتوای مراجع به زبان ساده و توزیع آن در مساجد.
- همکاری با وعاظ برای گنجاندن موضوع اهدا در خطبه‌های نماز جمعه.
- روایت‌سازی هنری:
- ساخت سریال‌هایی مانند "پریسان" (که به موضوع اهدای عضو پرداخت) یا فیلم‌های کوتاه با محوریت داستان‌های واقعی گیرندگان عضو.
ب) راهکارهای سیاستی
- ادغام با فرآیندهای اداری:
- افزودن گزینه «ثبت‌نام اهدا» به فرم‌های صدور گواهینامه رانندگی یا کارت ملی.
- تشویق مالی:
- ارائه تخفیف بیمه درمانی برای دارندگان کارت اهدا (الگوی موفق کشورهای اروپایی).
ج) فناوری و شفاف‌سازی
- پلتفرم رصد عمومی:
- ایجاد سامانه‌ای مانند «سامانه شفافیت اهدا» که مسیر تخصیص اعضا را به صورت ناشناس نمایش دهد.
بخش ۴: پیام‌های کلیدی برای تغییر نگرش
- برای عموم مردم:
"اهدای عضو، صدقه‌جاریه‌ای است که پس از مرگتان ادامه می‌یابد."
- برای خانواده‌ها:
"وقتی شما اجازه اهدا می‌دهید، به جای یک تشییع جنازه، چندین زندگی را جشن می‌گیرید."
- برای سیاست‌گذاران:
"افزایش نرخ اهدا نیازمند تبدیل این عمل از «فردی» به «هویت اجتماعی» است."
توسعه فرهنگ اهدای عضو مستلزم ترکیب سه گانه آموزش، اعتمادسازی و تسهیل فرآیندها است. تجربه کشورهایی مانند اسپانیا (با نرخ ۴۸ اهداکننده به ازای هر میلیون نفر) نشان می‌دهد که تغییر نگرش، ممکن اما نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت است. |