|
|
|
مهر مادری، اولین واکسن روان کودک |
|
|
|
مشاور و مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه محبت و مهر مادر به فرزند از زمان بارداری تا همیشه برای فرزند، لازم و ضروری است، گفت: اما نکته مهم این است برخی از مهر و محبتها ناسالم است و خود ضربه زننده به فرزند خواهد بود، آنجایی که محبت زیادی عزت نفس و اعتماد به نفس کاذب دهد، آنجایی که فرزند را وابسته بار بیاورد، آنجایی که فرزند را دچار اضطراب و استرس و ... کند. این موارد، مهر ناسالم است. بنابراین مادران باید بدانند که مهر و محبت، همیشه مثبت نیست و باید حدود آن را بشناسند. |
|
|
فارس : کودک پیش از آنکه زبان بگشاید، مهر را می‌فهمد. نخستین آغوش، نخستین نگاه و نخستین لبخند، سنگ‌بنای روان کودک را می‌سازند. شاید به همین دلیل است که روان‌شناسان امروز «مهر مادری» را همانند واکسنی می‌دانند که کودک را در برابر بسیاری از آسیب‌های روانی واکسینه می‌کند. اما این مهر چگونه عمل می‌کند؟ چه زمانی باید تزریق شود؟ و اگر نباشد، چه عوارضی به دنبال دارد؟
در این گفت‌وگو با خانم دکتر فریبا صادقی دوست مشاور و مدرس حوزه و دانشگاه همراه می‌شویم تا از رازهای واکسنی به نام مهر مادر بگوییم.
عرض سلام و ادب
اسطوره زمان مادر؛ نقش بی بدیل مادری و مهر مادری جایگزین نخواهد داشت.
بشر از دیرباز به نقش ویژه و یگانه مادر و مادرانگی در هستی پی برده و آن را تکریم کرده است. در فرهنگ‌های کهن و اساطیری، حضور ایزد بانوان، یعنی خدایانی از جنس زن، بسیار مشهود است. همچنین، باور به مادر، خدایانی که مظهر مهرورزی و زایش بودند، جایی تامل و تفکر دارد!
توجه به این نکته که دستور نیکی‌کردن به پدر و مادر در قرآن، بلافاصله پس از فرمان به پرستش خدای یگانه، اهمیت موضوع والدین را پر رنگ می کند و نکته مهمتر و پر رنگ تر اینکه خداوند در بیان حق پدر و مادر بر فرزند، اشاره به دشواری‌های مادر در دوران بارداری و وضع‌حمل و شیردادن می‌کند (احقاف ۱۵؛ لقمان ۱۴) و این مطلب حکایت از جایگاه والای مادر در بینش اسلامی دارد.
بی‌سبب نیست که پیامبر اکرم ص، بهشت را زیر پای مادران دانسته است. این آموزه‌های بصیرت‌بخش به خوبی قدر و منزلت مادر در نگاه الهی را نشان می‌دهد.
به نظر می رسد، سِرِّ مادرانگی همان نقش عاطفی و مهرورزانه زنان و مادران در زندگی است که دنیای خشن مردانه عمیقاً نیازمند آن است. به راستی، تصور دنیای بدون زن و مادر هولناک می نمايد!
چرا مهر مادر به کودک همچون واکسن عمل می کند؟ در حقیقت برخی والدین به سبب احتمال انتقال بیماری به فرزند، از بوسیدن او خودداری می کنند، در حالی که بوسیدن، می تواند فواید بسیار زیادی داشته باشد. مطالعه های جدید نشان داده، فواید بهداشتی بوسیدن کودکان (مخصوصا توسط مادر) بر سلامت آنها در سال های آینده نیز تاثیرگذار است.
بررسی ها نشان داده، مهر و محبت و بوسه های مادرانه، هورمون های استرس کودک را کاهش می دهد و مادرهای مهربانی که فرزندشان را زیاد می بوسند با این کار فواید بهداشتی بسیار زیادی برای فرزند دلبندشان فراهم می کنند. نتایج یک مطالعه جدید نشان داده است که تجربه های اولیه دوران کودکی می تواند از طریق تاثیر بر احتمال التهاب مزمن در بدن و واکنش سیستم ایمنی که خط مقدم دفاع بدن در برابر بیماری هاست، اثر ماندگاری بر سلامت بدن داشته باشد. این مطالعه نشان می دهد در آغوش گرفتن، بوسیدن و ابراز محبت توسط مادران می تواند به کاهش استرس کودک و فرونشاندن هورمون هایی که در ایجاد التهاب در بدن نقش دارند، کمک کند. پس چرا مهر مادر برای کودک واکسن نباشد؟!
کمبود محبت و مهر مادری به فرزند چه اختلالاتی به دنبال دارد؟
کمبود مهر و محبت در کودکی یا به عبارت دیگر غفلت عاطفی دوران کودکی، عدم موفقیت والدین به خصوص از جانب مادران در پاسخگویی به نیاز های عاطفی کودک است. غفلتی محسوب می شود که این نوع از غفلت می تواند عواقب طولانی مدت و همچنین، پیامد های کوتاه مدت و تقریبا فوری بدی داشته باشد. غفلت عاطفی، لزوماً سوءاستفاده عاطفی کودکان نیست. سوءاستفاده یا آزار عاطفی اغلب عمدی است؛ یک انتخاب هدفمند است و در آن فرد آزارگر یا سوء استفاده گر، به شیوه ای عمل می کند که باعث آسیب رساندن به کودک می شود. در حالی که غفلت در عدم محبت به کودک به صورت ناخودآگاه و ناخواسته به کودک ضربه می زند. با گذشت زمان و ادامه یافتن این غفلت های عاطفی، کودک می فهمد که نیاز های عاطفی اش مهم نیستند و دیگر به دنبال دریافت حمایت ازمراقبینش و مخصوصا از مادر نخواهند بود. یعنی بعد از اینکه کودکان متوجه می شوند احساساتشان و نیاز هایشان برای مراقبین مهم نیست، احساسات و خواسته هایشان را با آن ها دیگر در میان نمی گذارند. پس مادران مراقب باشند!
شایع ترین علائم غفلت عاطفی در کودکان عبارتند از:
• افسردگی
• اضطراب
• بی عاطفه بودن
• بیش فعالی
• پرخاشگری
• عزت نفس پایین
• اعتیاد به مواد مخدر و الکل و..
• اجتناب از دوستان و فعالیت ها
• اجتناب از صمیمیت یا نزدیکی عاطفی
• عدم پیشرفت
و رایج ترین عوارض کمبود محبت در کودکی که در بزرگسالی نمود می کند، شامل موارد زیر است:
• افزایش اعتماد به نفس: دیدن مادر به عنوان نقشی فعال در جامعه می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و خودباوری فرزندان منجر شود.
بنابراین، اشتغال مادر می‌تواند تاثیرات مثبت بر رشد و توسعه فرزندان داشته باشد و به بهبود شرایط زندگی خانواده و تقویت روابط خانوادگی کمک کند به شرط آنکه مادر بتواند تعادل را در نقش مادری و نقش اجتماعی خود ایفا کند.
کلام آخر اینکه، مهر مادری در حکم یک حق ریشه‌ای و حیاتی در ساختار حقوق خانواده تلقی می‌شود که به پایدار سازی نهاد خانواده و بهبود کیفیت زندگی و تعادل روانی فرزندان کمک می‌کند. مهر مادری یکی از ارکان کلیدی خانواده به شمار آمده و نقش بسیار مهمی در تحکیم و تعالی روابط حمایتگر خانوادگی و ایجاد هدفمند محیطی خوشایند برای رشد فراگیر تربیت جامع فرزندان دارد.
این حقِ غیرقابل‌انکار موجب می‌شود که مادران قادر باشند با آرامش خاطر دلگرم‌کننده به تربیت اصولی فرزندان خود پرداخته و از آنها حمایت دلسوزانه عاطفی و مالی نمایند. مهر مادری به منزله یک عامل هم‌راستا و پیوند دهنده در خانواده عمل می‌کند. این محبت و توجه مستمر باعث ایجاد حس واقعی امنیت و آرامش در فرزندان شده و به تقویت پایدار روابط خانوادگی کمک می‌کند.
• اختلال استرس پس از سانحه
• افسردگی
• افزایش احتمال ابتلا به اختلالات خوردن
• احساس پوچی
• احساس گناه و شرم
• پرخاشگری
• مشکلات اعتماد کردن به دیگران
• اجتناب از احساسات
• اجتناب از صمیمیت با دیگران
پس مراقب فرزندان باشیم!
اهمیت عزت نفس در کودکی
عزت نفس بالا در کودکان تأثیرات مثبت و ارزشمندی در زندگی آنها دارد. کودکانی که از عزت نفس بالایی برخوردارند، توانایی بیشتری در مواجهه با چالش‌ها و یادگیری مهارت‌های جدید از خود نشان می‌دهند و به راحتی به اهدافشان دست می‌یابند. این کودکان معمولاً ارتباط سالم‌تری با همسالان خود برقرار می‌کنند، استقلال بیشتری در تصمیم‌گیری دارند و کمتر به تأیید دیگران وابسته می‌شوند.
همچنین، آنها در برابر مشکلات و چالش‌ها استقامت بیشتری نشان داده و از سلامت روانی و عاطفی بهتری در دوران بزرگسالی برخوردار خواهند بود. والدین باید توجه داشته باشند که نقششان در تقویت عزت نفس کودکان نه‌تنها در دوران کودکی، بلکه در تمامی مراحل زندگی فرزندانشان تأثیری عمیق و پایدار دارد.
با توجه به مطالبی که بیان شد، محبت و مهر مادر به فرزند از زمان بارداری تا همیشه برای فرزند، لازم و ضروری است. اما نکته مهم این است برخی از مهر و محبتها ناسالم است و خود ضربه زننده به فرزند خواهد بود، آنجایی که محبت زیادی عزت نفس و اعتماد به نفس کاذب دهد، آنجایی که فرزند را وابسته بار بیاورد، آنجایی که فرزند را دچار اضطراب و استرس و ... کند. این موارد، مهر ناسالم است. بنابراین مادران باید بدانند که مهر و محبت، همیشه مثبت نیست و باید حدود آن را بشناسند.
در زمانی که مادران به سببهای متفاوت حضور ندارند، بر پدر و کسانی که اطراف کودک هستند واجب است تا جایی که برایشان امکان دارد وظیفه مادر در مقابل فرزند را به عهده بگیرند تا کودک دچار آسیب روحی نگردد. باید به کودک و نیازهایش توجه ویژه داشته باشند. کودکی که از محبت مادر در کوتاه مدت یا بلند مدت محروم است، اضطراب، استرس، عدم امنیت و آرامش را تجربه می کند. اطرافیان و به خصوص پدر باید این موارد را در نظر گرفته و برای عبور کودک از بحران او را کمک و یاری دهند.
مادران شاغل و تربیت فرزندان دو اصطلاحی است که شنیدن آنها در کنار هم شاید بتواند تن و بدن هر خانواده‌ای را بلرزاند. مادران شاغل و تربیت فرزندان از بسیاری جهات رودرروی یکدیگر قرار می‌گیرند و در بسیاری موارد، بانوانی که مادر شده‌اند، باید از بین شاغل بودن و مادر بودن یکی را انتخاب کنند. خستگی‌های جسمی، تنش‌های روحی، فشارهای روانی، استرس کاری، انجام کارهای روزانه شخصی و همه و همه منجر به تمام شدن باتری مادران شاغل می‌شود. مادران شاغل با احساس گناه دائمی به‌دلیل در دسترس نبودن برای فرزندان کوچک خود زندگی می‌کنند و تمام تلاش خود را برای ایجاد تعادل بین کار و خانه انجام می‌دهند. گاهی اوقات این احساس به مادران شاغل دست می‌دهد که احساس می‌کنند در مسابقه‌ای هستند که به نظر می‌رسد هرگز تمام نخواهد شد!
راهکارهایی برای تلفیق موفق کار و مادری عبارتند از:
• برنامه‌ریزی و سازماندهی: تنظیم برنامه‌ی روزانه و هفتگی برای امور منزل و فرزندان
• اولویت‌بندی وظایف: مشخص کردن اولویت‌ها و تمرکز بر وظایف مهمتر
• مدیریت زمان: استفاده از تکنیک‌هایی مانند تقسیم زمان و اجتناب از تلف‌کردن آن
• دریافت کمک: درخواست کمک از همسر، بستگان، مراکز نگهداری کودک و خدمات کمک در خانه
• مراقبت از خود: اختصاص زمان به خود، ورزش و تفریح برای شارژ انرژی
• انعطاف‌پذیری در کار: هماهنگ‌کردن برنامه‌ی کاری با مسئولیت‌های خانوادگی
• حفظ روابط اجتماعی: تعامل با دوستان و حفظ ارتباطات اجتماعی
• مثبت‌اندیشی و صبور بودن: داشتن نگرش مثبت و حفظ صبر و تحمل در برابر چالش‌ها
البته قابل ذکر است اشتغال مادر و حضور او در بازار کار می‌تواند تاثیرات مثبت نیز بر فرزندان داشته باشد. برخی از تاثیرات مثبت اشتغال مادر بر فرزندان عبارتند از:
• الگوی نقش‌آفرینی: حضور مادر در بازار کار می‌تواند به عنوان الگویی برای فرزندان باشد و آنها را به توسعه مهارت‌های کاری و تحصیلی تشویق کند.
• استقلال مالی: اشتغال مادر می‌تواند به تأمین نیازهای مالی خانواده کمک کند و برای فرزندان امکانات بهتری را فراهم آورد.
• تقویت روابط خانوادگی: همکاری بین والدین در تأمین نیازهای خانواده می‌تواند به تقویت روابط خانوادگی و افزایش همبستگی خانواده کمک کند.
• توسعه مهارت‌های اجتماعی: حضور مادر در بازار کار می‌تواند به توسعه مهارت‌های اجتماعی فرزندان کمک کند و آنها را به تعامل با دیگران و انعطاف پذیری سوق دهد.
انتهای پیام/* |