|
یک استاد حوزه و دانشگاه: |
|
نرخ رشد جمعیت ایران به یک درصد رسید/ عدم فرزندآوری به فرهنگ تبدیل شده است! |
|
|
|
بعد از سال 94 به خاطر خالی شدن توان درونی جمعیت، تعداد تولدها با یک شیب تقریبا تند شروع به کاهش کرد و در سال 97 میزان موالید در مقایسه با قبل با کاهش بیش از 80 درصدی مواجه شد که در 20 سال اخیر بی سابقه بوده است. در حال حاضر نرخ رشد جمعیت در کشورمان به حدود یک درصد رسیده که پیش بینی می شود در سال های آینده با کاهش بیشتری از نرخ جمعیت مواجه باشیم. |
|
|
از خوزستان، دکتر زهرا فخر روحانی طی یادداشتی در خصوص نقش افزایش جمعیت در اقتدار ملی، جمعیت را یکی از عناصر قدرت در هر کشور عنوان کرد و افزود: جمعیت عامل اعتلا و رشد فرهنگی اقتصادی است. اگر کشوری به سمت پیری جمعیت در حرکت باشد و تدابیری برای افزایش موالید و جایگزین کردن نیروی جوان در نظر نگرفته باشد به زودی با مشکلات مختلفی مثل نیاز به کار اتباع بیگانه برای تولید و رونق اقتصادی رو به رو خواهد شد.
همه کشورهای دنیا با مسئله کاهش جمعیت مواجه هستند و در بسیاری از کشورهای اروپایی می بینیم که اتباع بیگانه در آنها وجود دارند اما این کاهش در کشور ما به صورت چاله جمعیتی اتفاق افتاده است به این معنا که یک مرتبه با کاهش موالید مواجه شده ایم.
آنچه در کشورهای اروپایی حائز اهمیت است این است که بنیه اقتصادی این کشورها بالاست. درست مثل کسی که به سنین پیری می رسد اما پول و اندوخته خوبی دارد و می تواند با این ذخیره از نیروهای جوان اطرافش کمک بگیرد اما ما به لحاظ اقتصادی هم وضعیت خوبی نداریم. حضور اتباع بیگانه برای تولید و رونق اقتصادی باعث ایجاد خرده فرهنگ های ناسالم و ناهنجاری های اخلاقی در اجتماع می شود.
کنترل جمعیت در سال های گذشته زمینه ساز کند شدن رشد جمعیت و یکی از دغدغه های مسئولین نظام شد. متاسفانه فرهنگ کاهش جمعیت سال هاست در مراکز بهداشت و درمان ما از طریق رسانه ها و سایر مراکز ترویج و تبلیغ می شود و این رویه به گونه قابل توجهی بین مردم شکل گرفت.
در 30 سال آینده 30 درصد از جمعیت کشورمان به سن پیری می رسد بنابراین باید امروز با برنامه، نرخ باروری را تعیین کرد. این برنامه می تواند به صورت ویژه در مدارس دخترانه و پسرانه ابتدایی ما یعنی بچه هایی که مادرانی در سنین باروری دارند اجرا شود. همینطور نسبت به نیروهای شاغل در اجتماع باید توصیه های مربوطه صورت پذیرد.
متاسفانه نرخ باروری در ایران روند نزولی دارد. رتبه باروری در کشورمان بیانگر سرعت و روند کاهشی باروریست یعنی رشد جمعیت حتی در حد رشد جانشینی نیست به این معنا که به ازای کسانی که از دنیا می روند به همان اندازه متولد نداریم که جایگزین شود.
متاسفانه پنجره جمعیتی در کشور ما بسته شده و در حال حاضر موضوعی به نام افزایش جمعیت نداریم. بلوغ اقتصادی در جامعه ما به سختی صورت گرفته و این موضوع ناشی از عملکرد نهادهای اقتصادی جامعه است. دستیابی به بلوغ اجتماعی هم تا حدودی با مشکل مواجه شده چرا که انسان ها برای فرایندی مثل تحصیل، باید سربازی را طی کنند و این، بلوغ اجتماعی را به تاخیر می اندازد در نتیجه جوان ما خیلی دیر به سمت ازدواج حرکت می کند یعنی ما هم بلوغ اقتصادی نداریم و هم بلوغ اجتماعی با تاخیر اتفاق می افتد در نتیجه جوان ما سن باروری را متاسفانه از دست می دهد.
افزایش جمعیت با بحث کیفیت زندگی رابطه معکوس پیدا کرده است یعنی مسئله فرزندآوری در کشور ما بیش از اینکه یک علت اقتصادی داشته باشد متاسفانه به یک سبک زندگی و فرهنگ تبدیل شده است. خانواده هایی که شرایط اقتصادی بهتری دارند کمتر به فرزندآوری روی می آورند. همچنین نیازهای ثانویه این خانواده هایعنی نیازمندی های لوکس و لاکچری آنقدر زیادتر از نیازهای اولیه آنهاست که افزایش موالید برای این خانواده ها را تحت الشعاع قرار می دهد.
امروزه در فرهنگ ما، فرزند به عنوان بار تلقی می شود نه یار. یعنی ما در سبک زندگی مان فرزندانمان را تا سن 30 سال و حتی بیشتر از آن حمایت مالی می کنیم در حالیکه در گذشته فرزندی که به سن بلوغ و جوانی می رسید بازوی خانواده بود و به داد آن می رسید اما پدر و مادر در سبک زندگی موجود تا انتها از بچه ها حفاظت و دستگیری می کنند.
جامعه ای که بتواند پنج نیاز اولیه اعضای خود از جمله خوراک، پوشاک و مسکن را برآورده کند و اعضای آن دغدغه برآورده کردن نیازهای اولیه فرزندانشان مثل آموزش، بهداشت و درمان، اشتغال و مسکن را نداشته باشند چنین جامعه ای جمعیت متناسبی دارد و با داشتن این ساختارها می تواند تفکر افزایش موالید را داشته باشد در غیر این صورت جامعه آن جنبه مزاحمت و بار تلقی می شود.
متاسفانه باید گفت که کاهش جمعیت در کشور ما تا 30 سال آینده همچنان ادامه دارد و هر یک درصد رشد جمعیت نیازمند سه درصد رشد اقتصادی است. نرخ باروری در شهرها 7/1 و در روستا 2/2 دهم شده و علاوه بر این نرخ باروری در خانواده هایی که موقعیت اقتصادی پایین تری دارند بالاتر است یعنی نرخ باروری در کشور ما با شرایط اقتصادی رابطه عکس دارد.
نرخ باروری در خانواده های با وضعیت اقتصادی بالا 14/1 ، در خانواده های متوسط8/1 و در خانواده های با شرایط مالی ضعیف 3/2 دهم است. رشد جمعیت مستلزم رشد اقتصادیست اما در عین حال آمارها نشان می دهد در کشور ما نشات گرفته از عامل فرهنگی می باشد. به هر حال ادامه این روند کاهشی باعث می شود که کشور با چالش هایی روبه رو گردد.
اینکه افراد متمول از فرزندآوری شانه خالی می کنند یا تمایل نشان نمی دهندیکی از مسائلی است که نشان می دهد که این الگوی پیوند زناشویی و ساختار و ترکیب خانواده با سبک زندگی ما ایرانی ها آمیخته شده است.
گذار سن ازدواج از ساختار سنتی به مدرن تغییراتی را به وجود آورد. متاسفانه سن ازدواج همچنان رو به کاهش است. میانگین سن ازدواج در مردان بالاتر از زن هاست. آخرین آمار سازمان ثبت احوال در سال 98 نشان می دهد که میانگین ازدواج دخترها 24 سال و 3 ماه بوده و این آمار برای پسران 29 سال و 2 ماه است.
گرچه در حال حاضر در ایران پنجره جمعیتی جمعیت جوان را نشان می دهد اما از این فرصت باید به عنوان یک فرصت طلایی استفاده کرد. باید به فکر ورود به میانسالی و پیری باشیم و سیاست های جمعیتی را جدی بگیریم تا ضمن استفاده از نیروی جوان کشور به عنوان یک فرصت، برای زمان میانسالی جمعیت هم برنامه ریزی مناسب انجام شود.
انتهای پیام/* |